سنجش تناسبات رنگی در قالی ایرانی (مطالعۀ موردی: قالی صفوی)

سنجش نحوۀ کاربرد رنگ در قالی می تواند دریچه ای در نگرش طراحان و نحوۀ اندیشیدن آن ها به رنگ در قالی بگشاید. در تحلیل قالی، گذشته از جنبۀ کاربردی رنگ و نحوۀ کاربرد آن در بعد زیبایی شناختی قالی مورد توجه قرار می گیرد. هدف از این پژوهش این است که با درنظر داشتن تأثیر رنگ های نوری بر ادراک مخاطب از رنگ در قالی روشی برای سنجش تناسبات رنگی ارائه شود. روش پژوهش تجربی(آزمایشی) است و پژوهش با درنظر داشتن خاصیت پراکندگی رنگ در قالی که درنتیجۀ پراکندگی طرح و حضور رنگ غالب در زمینه اتفاق می افتد؛ و همچنین با تکیه برنظریۀ رنگ آگدن نیکولاس رود و فرانس گریتسین انجام شده است. پژوهش با مطرح کردن فرضیۀ ارتفاع رنگی در قالی ازطریق مطالعۀ موردی سه نمونه از قالی های دورۀ صفوی با استفاده از نرم افزار تحلیل رنگ ایمیج جی طی دو آزمونِ سنجش میزان زینه (فام) و اشباع رنگ و سنجش زینۀ تاریک و روشن به آنالیز رنگی پرداخته است. مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که آیا اصول کاربرد رنگ در قالی از قانونی تبعیت می کند یا خیر، و این نکته را بیان می کند که رنگ ها در قالی به صورت لایه هایی درهم تنیده به کار رفته اند و تنها درصورت آنالیز قابل تشخیص اند و در قالی با ایجاد خطای دید عمل کرده و احساسی از بعد تداعی می کنند. نتایج پژوهش نشان می دهد که یکی از مهم ترین پدیده ها در رنگ آمیزیِ قالی پدیده ای موسوم به ارتفاع رنگی است. این امر با استفاده از رنگ های دارای تضاد اشباع به عنوان حاشیۀ طرح ها برای پدیدآوردنِ نوعی ژرفای مجازی در قالی از طریق افزایش فواصل رنگی جهت حذف تضاد هم زمانی به دست می آید. استفاده از این روش می تواند با راهنمایی طراحان در آزمودن رنگ های متناسب در طراحیِ قالی به غنای رنگ آمیزی قالی ایرانی بیفزاید.